Sammy’s pijn

Kent u Sammy Tanghe nog? Het illustere figuurtje uit de sitcom ‘Het Eiland’? Hij had een ongeziene karakterkop en wist vriend en vijand te verbazen met absurde oneliners. ‘Ik heb graag ne warme bril’, zei hij  vlak voor hij de WC binnenstapte waar een collega net was uitgekomen. Of: ‘Pijn, dat is gewoon fijn met een p’. Ook dat was zijn credo.

Sammy Tanghe had, toen hij die profetische woorden sprak, vast nooit gedacht dat mensen hem daar op een dag dankbaar voor zouden zijn. Want creatief omspringen met pijn is een opgave van formaat voor wie er dagelijks mee kampt. Vraag maar aan Lynn Formesyn. Ze kreeg halfweg de twintig de diagnose spondylitis ankylosans. Anders gezegd: ze is reumapatiënt. Het label ‘arbeidsongeschikt’ volgde en dwarsboomde het masterplan voor haar leven. Als jonge moeder werd ze, blakend van ambitie, door de overheid virtueel afgeschreven op de arbeidsmarkt.

Bij zo’n verdict zou mijn zoon – als hem al naar zijn mening werd gevraagd – droogweg zeggen dat zoiets suckt. Medisch afgeschreven worden, biedt immers maar twee opties: je erbij neerleggen of een uitweg zoeken uit de ellende. Formesyn koos voor het laatste. Ze omhelsde haar struikelpad en schreef ‘Zinvol Ziek’. Het kraakverse boek schetst hoe onze maatschappij tegen ziekte en gezondheid aankijkt, waar de knelpunten in het debat zitten en waarom iedereen gebaat is met een bredere benadering van het thema. Want hé, we zijn allemaal mankemensen, zegt de auteur. We kampen vroeg of laat sowieso met aftakeling, levend verlies en de bijbehorende fysieke pijn. Er is geen ontkomen aan.

Ik heb ‘Zinvol Ziek’ met aandacht verslonden en tijdens het lezen gedurig ‘ja’ geknikt, nadat ik ruim een jaar geleden zelf met de auteur aan tafel zat. In wezen hebben Lynn en ik dezelfde band met pijn: zij ervaart die in frequente piekmomenten door reuma, ik door een beperking waardoor het lijf eenzijdig compleet versleten is. Die gedeelde pijnexpertise en hoe we ermee omgaan, vormde een brok voeding voor ‘Zinvol Ziek’.

Jajajaja, heb ik met het boek op schoot gedacht. Bij de omschrijving van elk struikelblok in ‘Zinvol Ziek’. Bij het feit dat mensen niet meteen zien wat er met ons scheelt. Bij het feit dat ze daardoor al eens ten onrechte denken dat we perfect kunnen meedraaien in de dagelijkse ratrace. Jajajaja, bij de onwil van geijkte systemen om ons eerst als mens te zien en daarna pas als patiënt of persoon met een beperking. Bij de onterechte betutteling en foutief opgelegde grenzen. Bij onze koortsachtige zoektocht naar manieren om een (steeds vaker) tegenwerkend lichaam te aanvaarden. Jajajaja, bij elk moment dat we daar even niet in slagen, buigen voor de pijn en een potje afzien. Waardoor we ten volle mankemens worden en dat in het diepst van ons hart een beetje vervloeken.

Het nadeel van zo’n herkenbare leeservaring is dat ze bijwerkingen geeft. Op den duur kreeg ik zowaar nekpijn van dat geknik. No shit, Sherlock! Ik beveel de boekminnende mensheid desondanks aan om in ‘Zinvol Ziek’ te duiken en te ontdekken wie de mankemens is.

Het is de vrouw die baalt als ze een drukke bus op moet maar geen zitplaats vindt, omdat rechtstaan met sputterende gewrichten en zeurende spieren een helletje is.
Het is de vrouw die ‘s ochtends als een verroeste Trabant uit bed sukkelt en zich afvraagt hoe ze het weer zal bolwerken met de kroost.
Het is de vrouw van wie adviseurs ooit zeiden wat ze allemaal niet zou kunnen of mogen, omdat je als ‘erkend invalide’ niet hoort te werken. Want dan verlies je een uitkering.
Het is de vrouw die beseft dat ze mankemens is, maar desondanks voluit wil leven en zijn. Die onderweg mensen kruist die haar ten volle steunen en voorwaarts stuwen, zonder vooroordeel.

Dat verhaal staat in ‘Zinvol ziek’. Het is het verhaal van Lynn. Van mij. Van duizenden anderen die op een zinvolle manier timmeren aan een levensweg met mankementen. Neem dus het boek ter hand en doe er je voordeel mee. Wie daarna graag nog in de pijnfilosofie van Sammy Tanghe duikt, die leen ik graag even de DVD-box van ‘Het Eiland’. Het is een topserie propvol humor, waardoor pijnpieken sowieso spontaan verzachten.

‘Zinvol Ziek’ van Lynn Formesyn verscheen bij Lannoo is in te koop in elke boekhandel.

Meer info: www.zinvolziek.be   

(Foto: © VRT)