De leraar met de kam

Het schooljaar zit erop. De boekentassen zijn in de kast gezwierd. De eindrapporten uitgereikt. Voor wat het waard is: hier slechts één eindrapport op de eettafel. De oudste heeft het eerste leerjaar naar behoren afgerond en mag in september naar de tweede klas. De scores voor taal en taalvaardigheid: niks op aan te merken. De scores voor rekenen en wiskunde: ook zeer behoorlijk, al liet de jongedame bij haar bewerkingen hier en daar wat steken vallen. Ach, een 6 en 9: we gaan daar niet té hard over vallen, dat dat niet helemaal hetzelfde is, toch? (idem voor 12 en 21: het kind is van mening dat je die dingen ook omgekeerd kunt lezen. En dat de uitkomst dus altijd klopt. Het probleem zit – dat leest u goed – bij ons. Niet bij haar. Nooit.)

“Het is meer slordigheid dan niet kunnen”, sprak de juf me toe op het oudercontact vorige week. “Ze is sterk in cijferen, heeft de logica beet, maar soms is ze snel tevreden. En dan maakt ze fouten. Niks om je zorgen over te maken.” Ik had de dame op dat moment spontaan om de hals willen vliegen en overladen met kilo’s chocolade en even veel “dank u’s”. Maar dat was vast vreemd overgekomen. Ik deed het niet, al was de opluchting grenzeloos. Mijn dochter snapt wiskunde. Ze heeft de logica beet. Het is officieel.

U vindt het vast crazy dat ik daar zo ontroerd door raak. Nochtans hoeft de verklaring niet echt ver gezocht. Hier zit (en schrijft) iemand die haar hele schoolse leven met swingende cijfers voor de taalvakken naar huis keerde. De eindrapporten voor Nederlands, Frans, Duits, Engels en de taal van Julius Caesar: niks op aan te merken. Mijn grijze cellen zijn language based en dat is de redding geweest. Want op alle andere (lees: exact wetenschappelijke) fronten was het huilen met de pet op. Het verband tussen cijfers, wetenschappen en Van Eeghem: iets met een tang en een varken. Een drama in zeven bedrijven. Het zwaard van Damocles, en dat het wel 50 keer op mijn hoofd gevallen is in de loop der schooljaren.

De misère begon zo ongeveer in het eerste middelbaar, het moment waarop tafels van vermenigvuldiging, staartdelingen en telramen op de achtergrond verdwijnen. Dan heet alles plots algebra, meetkunde, verzamelingenleer. Dan komen er venndiagrammen, passers en formules met veel te veel haakjes bij kijken. Plus: een rekenmachine van het merk Texas, waar naast 10 cijfers ook 578 bewerkingsknoppen voor gevorderden op te vinden zijn. Toen al wist ik: dit komt niet goed.

De leerkracht die de lesinhoud vanachter een bruine pupiter declameerde, maakte de zaak alleen erger. Net niet pensioengerechtigd, zwak in het articuleren der Nederlandse taal. De man plukte bij het begin van elke les een kam uit zijn verweerde boekentas, streek die door zijn weinige haren, produceerde een rochel en wauwelde: “Handboek bladzède 57. Wor zèmme hebleevn. Klènste hemjeen veelvoud en grwotste hemjeene deler.” (mijn hersenen zijn language based. Als een leerkracht zo praat, betekent dat dat ze echt pijn doen.)

Na de eerste graad van het middelbaar zweemden mijn cijfers voor wiskunde nog rond 65%. Acceptabel, maar verre van briljant. In het derde middelbaar werd de officiële downfall een feit. Ik maakte van het vak een complete puinhoop en ontving ‘nog net’ een A-attest voor het vierde jaar Latijn-Wiskunde. De dame die daar goniometrie, integralen en vergelijkingen aan het tienerpubliek doceerde, zag in mij toch nog potentieel. Ze articuleerde ook zoals een leerkracht hoort te articuleren, gaf gedreven les en volgde mijn prestaties op de voet. Gaf extra taken én coaching, bleef immer lachen, waardoor ik met Kerst zo maar eventjes 75% scoorde voor haar vak. Edoch: toen was het op. De intellectuele rekencapaciteiten van de vzw Van Eeghem uitgeput.

Op het eindexamen van datzelfde jaar – de hele nacht geen oog dicht gedaan en amorf gestaard naar vellen vol onbegrijpelijke bewerkingen – zat ik lijkbleek aan mijn schrijftafeltje in de studiezaal. Ondanks het koude zweet was ik te trots om toe te geven dat ik niks met wiskunde had. Ik decoreerde de tafel met pennen, potloden, meetlatten, de Texas-rekenmachine en een hoop instrumenten die bij wiskunde ‘van pas zouden kunnen komen’. Ik zette de schouders breed op en schreef me een ongeluk. 25, of misschien wel 30 bladzijden vol met antwoorden. Vol met bewerkingen, vergelijkingen, pijlen in allerlei kleuren en waanzinnige resultaten. Met minstens 15 cijfers achter elke komma. En: met telkens een grondige uitleg voor mijn redeneringen, in de marge. (een uitleg in woorden. Mijn hersenen zijn language based. Maar ik begin in herhaling te vallen, denk ik.)

Ik diende het examen in met de blik van een overwinnaar, maar besefte: dit is het einde. Het oudercontact volgde, ik zat erbij en hoorde de vakleerkracht zeggen: “Je hebt heel hard je best gedaan, meid, en in het eerste trimester zag ik nog een uitkomst. Maar je weet vast dat het hier stopt. Je moet de talenrichting kiezen (yes!) want met wiskunde wordt het niks, echt niks.” Op mijn rapport zag ik “32%” blinken bij dat vak. Geen gezever: 32%. Minder scoren is quasi onmogelijk. Met een knipoog voegde de lerares eraan toe: “Ik heb je beloond voor alle vellen die je vol schreef, maar er stond bijna niks op wat juist was.” Waarna: stilte. Waarna: een B-attest in mijn handen. Waarna: grote vakantie.

Daarna volgden middelbare en hogere studiejaren propvol taal, taal en nog eens taal. Adieu, dure rekenmachine, passer en venndiagram. Welkom woordenboeken, lexicons, dikke turven vol poëzie en proza. De liefde voor taal maakt dat ik op vandaag zelden naar woorden moet zoeken, maar nog steeds het maagzuur krijg bij statistieken, berekeningen en iets te complexe facturen. Dan treedt er een kortsluiting op in de grijze massa. Dan stopt het en vraag ik me af waar het in godsnaam over gaat.

Maar er is hoop en die heet: mijn dochter. Want de juf heeft gezegd dat ze de logica van de wiskunde beet heeft. En als de juf het zegt, is het altijd waar. Over een slordige tien jaar ga ik dan ook ongegeneerd bij dat kind aankloppen als ik een mathematisch document onder de neus geschoven krijg, of als iemand me vraagt “hoeveel procent 45 van 150 is”. (iets met de regel van drie, dacht ik. Maar die klopt nooit als ik ‘m toepas.)

Dan zal het kind me aankijken, discreet met de ogen rollen en zeggen: “Waarom kun je dat niet zelf, mama?”
Dan zal ik antwoorden: “Omdat de leraar met de kam het mij zo slecht heeft uitgelegd. En bovendien: taal, lieve meid, is gans het volk.*”

(*Prudens van Duyse)